Ông Trump đang nghĩ gì?

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump không lãng phí thời gian để “giải quyết” 3 cơ quan chính phủ từng cản trở tham vọng chính trị của ông trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Khi lựa chọn cộng sự lãnh đạo Bộ Tư pháp, Lầu Năm Góc và cơ quan tình báo Mỹ, ông Trump đã bỏ qua những cái tên uy tín mà ông từng bổ nhiệm 8 năm trước. Thay vào đó, ông ưu tiên các đồng minh nhiệt thành, với lý lịch không theo chuẩn thông thường, nhưng có tiêu chí quan trọng nhất là lòng trung thành với ông.

Đó dường như là lời khẳng định cho thấy ông Trump sẽ không dung thứ cho sự phản kháng trong nhiệm kỳ thứ hai của mình, New York Times đánh giá.

Phẩm chất quan trọng nhất

Việc ông Trump đề cử ông Matt Gaetz làm Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, ông Pete Hegseth làm Bộ trưởng Quốc phòng và bà Tulsi Gabbard làm giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia trong vài ngày qua đã gây sốc cho cả Washington.

Tuy nhiên, bất cứ ai từng lắng nghe lời cam kết cũng như bất bình của ông Trump trong chiến dịch vận động gần đây đều có thể dự đoán ông sẽ đề bạt những người sẵn sàng thực hiện cuộc “thâu tóm chính phủ” của mình.

Hạ nghị sĩ Matt Gaetz của Florida, một trong những người bảo vệ ông Trump quyết liệt nhất, là nhân vật gây chia rẽ trên Đồi Capitol, người thường xuyên xung đột với chính ban lãnh đạo đảng của mình. Ảnh: New York Times.

Theo Wall Street Journal, hầu hết lựa chọn của ông Trump đều cho thấy ông ấy muốn nắm chắc những người được đề cử và coi trọng lòng trung thành - phẩm chất được tất cả tổng thống đánh giá cao. Sự lựa chọn ông Gaetz được cho là có ích trong việc thúc đẩy chủ trương "Nước Mỹ trên hết" của tổng thống đắc cử.

"Ông Trump đang lựa chọn từ sớm, đều là nhân vật ông ấy hiểu rõ. Điều này khác với nhiệm kỳ đầu khi ông ấy hầu như không biết hết mọi người trong nội các của mình", Thượng nghị sĩ Chuck Grassley nhận định.

Trong khi đó, theo New York Times, nếu được phê chuẩn, ông Gaetz, ông Hegseth và bà Gabbard sẽ là những người dẫn đầu trong cuộc chiến tự tuyên bố của ông Trump nhằm chống lại “nhà nước ngầm”.

Cả ba đều đồng tình với quan điểm của tổng thống đắc cử rằng chính phủ bị kiểm soát bởi các công chức lâu năm, đã chủ ý cản trở những ưu tiên của ông Trump khi còn tại vị và tiếp tục nhắm vào ông sau khi rời nhiệm sở.

Richard Grenell, đồng minh của ông Trump và cựu quan chức chính quyền, cho rằng ông Gaetz "sẽ là Bộ trưởng Tư pháp Mỹ vì người dân, không phải cho giới tinh hoa quyền lực ở Washington".

"Một số người ở Washington sẽ không vui nhưng điều này chỉ đồng nghĩa lẽ thường đã trở lại. Đây là những gì nước Mỹ bỏ phiếu cho ông Trump", cựu quan chức này bình luận.

Tổng thống Mỹ Donald Trump được ông Pete Hegseth phỏng vấn tại Nhà Trắng ở Washington, Mỹ vào ngày 6/4/2017. Ảnh: Reuters.

Cản trở trong nhiệm kỳ đầu

Bộ Tư pháp, Lầu Năm Góc và các cơ quan tình báo từng là 3 trở ngại lớn nhất cho ông Trump trong nỗ lực hợp thức hóa nhiệm kỳ đầu và lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020.

Bộ Tư pháp Mỹ từng bác bỏ yêu cầu của ông Trump về việc truy tố đối thủ chính trị, bao gồm bà Hillary Clinton hay cựu Tổng thống Barack Obama.

Quan trọng hơn, bộ này cũng từ chối yêu cầu công khai tuyên bố cho rằng có bất thường lớn trong cuộc bầu cử năm 2020 khi đội ngũ Trump tìm cách đảo ngược chiến thắng trước ông Joe Biden.

Lầu Năm Góc, về phần mình, khẳng định sẽ không hợp tác với bất cứ nỗ lực phi pháp nào nhằm sử dụng quân đội chống lại các đối thủ trong nước hoặc hỗ trợ ông Trump duy trì quyền lực.

Theo New York Times, vào năm 2020, Michael T. Flynn - tướng quân đội đã nghỉ hưu và là đồng minh của ông Trump - từng cố gắng thuyết phục ông tuyên bố thiết quân luật và yêu cầu quân đội tịch thu thiết bị bỏ phiếu để tổ chức lại cuộc bầu cử tại bang mà ông thua.

Tuy nhiên, Tướng Mark A. Milley - chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ - đã nhấn mạnh trong nhiều tháng rằng ông sẽ không để quân đội trở thành công cụ chính trị.

“Ông ấy muốn sử dụng họ như đòn bẩy, nhưng chính họ lại trở thành rào chắn ngăn ông ấy”, Olivia Troye - cựu cố vấn an ninh nội địa của cựu Phó tổng thống Mike Pence - nhận xét.

“Và tôi nghĩ những điều đang xảy ra bắt nguồn từ chính trải nghiệm đó”, bà cho hay.

Ngược lại, thật khó hình dung rằng ông Matt Gaetz, ông Pete Hegseth hay bà Tulsi Gabbard sẽ chống lại ông Trump sau khi ông tái nhậm chức vào ngày 20/1/2025.

Bà Tulsi Gabbard được cho là đã hỗ trợ các buổi chuẩn bị tranh luận không chính thức mà ông Trump tổ chức trong quá trình chạy đua. Ảnh: Reuters.

Gaetz, người có thể nhảy vọt từ chưa bao giờ làm công tố viên lên trở thành quan chức thực thi pháp luật hàng đầu của quốc gia, có nhiều phẩm chất mà ông Trump nói rằng ông muốn ở Bộ trưởng Tư pháp tương lai.

Ông Gaetz từng chỉ trích vụ truy tố ông Trump và cáo buộc Bộ Tư pháp Mỹ cũng như FBI nhắm mục tiêu bất công vào cựu tổng thống cùng những người bảo thủ khác.

Dù vậy, quyết định bổ nhiệm của tổng thống đắc cử làm dấy lên nhiều luồng ý kiến trái chiều ngay cả trong đảng Cộng hòa vì ông Gaetz từng bị điều tra về cáo buộc liên quan đến buôn bán tình dục.

"Khi nói đến việc lựa chọn Hạ nghị sĩ Gaetz, tôi chỉ nghĩ rằng thật ngớ ngẩn. Tôi tin rằng tổng thống có lẽ đang tưởng thưởng ông ấy vì là người lính trung thành, nhưng tổng thống đủ thông minh và đội ngũ của ông đủ sáng suốt để biết rằng Gaetz sẽ không bao giờ được Thượng viện xác nhận", Hạ nghị sĩ Max Miller (đảng Cộng hòa, Ohio), nhận định.

Chỉ trong tuần này, ông Gaetz đã đề xuất giải tán Cục Điều tra Liên bang (FBI) và Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (ATF) - hai cơ quan sẽ thuộc quyền ông nếu trở thành Bộ trưởng Tư pháp.

Trong khi đó, ông Hegseth từng là thiếu tá trong Lực lượng Vệ binh Quốc gia Lục quân và phục vụ tại Iraq, Afghanistan.

Tuy nhiên, ông không có kinh nghiệm điều hành tổ chức lớn, chưa nói đến việc chỉ huy lực lượng vũ trang gồm 2 triệu binh sĩ. Ông cũng là người bảo vệ quyết liệt ông Trump.

Bà Gabbard, cựu nghị sĩ đảng Dân chủ nhưng sau đó quay sang ủng hộ ông Trump, có 20 năm phục vụ trong Lực lượng Vệ binh Quốc gia Lục quân và Lực lượng Dự bị, đạt đến cấp trung tá.

Tuy nhiên, bà không có kinh nghiệm trong lĩnh vực tình báo.

Hãy so sánh 3 người này với những ứng viên mà ông Trump từng bổ nhiệm vào vị trí tương tự khi nhậm chức vào năm 2017. Jeff Sessions, thượng nghị sĩ Cộng hòa và cựu thẩm phán, làm Bộ trưởng Tư pháp. Jim Mattis, tướng Thủy quân Lục chiến bốn sao đã nghỉ hưu, làm Bộ trưởng Quốc phòng. Dan Coats, thượng nghị sĩ Cộng hòa kỳ cựu từ Indiana và cựu đại sứ tại Đức, làm giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia.

New York Times đánh giá họ đều quá độc lập đối với ông Trump.

Ông Sessions đã nộp đơn từ chức sau nhiều tháng xung đột công khai và riêng tư với ông Trump về việc ông từ chối tham gia cuộc điều tra liên quan đến sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016.

Trong khi đó, ông Mattis phản đối nhiều ý tưởng của ông Trump mà ông cho là nguy hiểm đối với an ninh quốc gia. Ông đã nộp đơn từ chức một ngày sau khi ông Trump bất ngờ quyết định rút toàn bộ lực lượng Mỹ khỏi Syria.

Minh An