Đề kiểm tra Ngữ văn: So sánh hai truyện ngắn 'Đói' và 'Một bữa no'

Gợi ý đáp án

Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề.

Triển khai vấn đề nghị luận:

So sánh các đối tượng:

Nét tương đồng:

- Về nội dung: Cùng viết về cái đói của con người và cách con người đối diện với cơn đói. Từ đó làm nổi bật số phận nghèo khổ, đáng thương, tội nghiệp của con người trước Cách mạng. Hai tác phẩm đều thể hiện tấm lòng đồng cảm sâu sắc của nhà văn với số phận con người.

- Về nghệ thuật: Đều sử dụng ngôi kể thứ ba, đem đến tính khách quan cho câu chuyện, nhân vật được tô đậm ở hành động, ngôn ngữ giản dị, kết hợp vừa kể vừa tả tạo nên sự sinh động, hấp dẫn.

Nét khác biệt:

- Về nội dung: Đoạn trích (1) khai thác số phận đáng thương của con người: coi trọng nhân cách nhưng lại không thể thắng nổi bản năng thấp kém. Đoạn trích (2) tập trung tái hiện số phận đáng thương của con người bị tha hóa về nhân cách, vì cái đói mà bỏ qua lòng tự trọng để rồi cuối cùng phải chết. Cũng nói về cái đói, nhưng nhân vật lại chết vì no.

- Về nghệ thuật: Đoạn trích (1) thiên về miêu tả tâm lí nhân vật với những giằng xé giữa một bên là nhân cách, tự trọng, với một bên là cơn đói cồn cào buộc bản năng phải trỗi dậy còn đoạn 2 thiên về miêu tả hành động; Đoạn trích (1) sử dụng điểm nhìn bên ngoài kết hợp với bên trong còn đoạn trích (2) hầu như chỉ sử dụng điểm nhìn bên ngoài.

Lí giải sự tương đồng, khác biệt giữa hai văn bản:

- Giống nhau là bởi cả hai tác phẩm đều ra đời trước Cách mạng, khi con người, nhất là người lao động nghèo bị rẻ rúng, coi thường, phải chịu cảnh đói khổ. Cả hai nhà văn với sự am hiểu đời sống, gắn bó với số phận con người cùng với tấm lòng nhân đạo cao cả đã đem đến sự gặp gỡ chung trong trang viết của hai nhà văn.

- Khác nhau do: Cách nhìn, cách khám phá đời sống của mỗi nhà văn là khác nhau. Yêu cầu của văn chương là phải có sự sáng tạo.

Ý nghĩa của so sánh: Điểm giống nhau tạo nên sự thống nhất trong cách nhận thức phản ánh hiện thực xã hội cũ, điểm khác biệt tạo nên sự phong phú đa dạng cho nền văn học. Qua hai tác phẩm, hai nhà văn đều thể hiện niềm xót thương cho số phận nghèo khổ đáng thương của con người, lên tiếng cảnh báo về tình trạng đói nghèo có thể làm xói mòn nhân cách. Đó là giá trị nhân đạo sâu sắc của hai tác phẩm.

Ly Hương